بررسی تغییرات مکانی مس و منگنز قابل جذب در خاک‎های مزارع گندم شمال استان خوزستان

یکی از اصول اولیه تولید پایدار، ارتقاء کیفی خاک از نظر حاصلخیزی و برگرداندن مجدد عناصر غذایی جذب شده به­وسیله­ی گیاهان، به خاک است. این پژوهش به­منظور بررسی تغییرات مکانی عناصر مس و منگنز در خاک مزارع گندم در مساحتی حدود 100 هزار هکتار در مناطق شمالی استان خوزستان اجرا گردید. بر این اساس، تعداد 95 نمونه خاک بر اساس سطح زیر کشت گندم در مناطق مورد مطالعه تهیه و برای اندازه­گیری ویژگی­های مورد مطالعه به آزمایشگاه منتقل شد. آماره­های توصیفی با استفاده از نرم افزار  spss14و توزیع مکانی و میان­یابی با استفاده از تکنیک کریجینگ و نرم افزار  gs+ انجام گردید.نتایج نشان داد که میزان عنصر ریز مغذی منگنز در خاک مزارع مورد مطالعه، دارای میانگین 75/ 6 میلی­گرم در کیلوگرم بود. براین اساس، میزان منگنز در بیش از 75 درصد خاک­های مورد مطالعه کمتر از حد مجاز (8 میلی گرم در کیلوگرم) تعیین شد. میانگین غلظت عنصر مس در خاک مزارع مورد مطالعه 35/1 میلی­گرم در کیلوگرم تعیین شد و 90 درصد خاک­ها از این نظر در حد مطلوب بودند. نتایج نشانداد همبستگیمعنی­داری درمناطق موردمطالعهبینمقدارمس خاکبافسفر خاک (*79/0=r)، رس (*78/0=r) و شوری (*77/0=r) و بین مقدار منگنز خاک با اسیدیته(*83/0=r) وجود دارد. در فرایند تجزیه ساختاری،بهترین مدل برای هرخصوصیت بر مبنای مقادیر آماره­های دقت (mbe وmae ) و تکنیک ارزیابی تقاطعی مدل کروی، بود. نقشه­های حاصل نشان دادند، بیش­ترین میزان منگنز خاک در شمال شرق و بیشترین غلظت مس خاک در غرب منطقه مورد مطالعه می­باشد. این موضوع باعث افزایش شناخت بیش­تر از وضعیت پراکنش عناصر منطقه می­گردد. بر این اساس، در آن بخش از مزارع مورد مطالعه که میزان منگنز و مس آنها کمتر از حد بحرانی بود، مصرف کود سولفات منگنز و مس بر اساس توصیه­های آزمون خاک جهت پایدار نمودن حاصل‎خیزی خاک و تغذیه بهینه گیاه قابل توصیه است؛ بنابراین، مصرف نهاده­های کودی باید با دقت بیشتری انجام شود و این موضوع افزایش عملکرد و بهبود کیفیت محصولات را در پی خواهد داشت.